Teakryna (kwas 1,3,7,9-tetrametylurowy) jest związkiem zaliczanym do grupy alkaloidów purynowych, który wykazuje strukturalne podobieństwo do kofeiny i ma podobne działanie farmakodynamiczne. Struktura teakryny to zasadniczo kofeina z dodatkową grupą metylową (CH3) i dodatkową grupą ketonową (=0). Wstępne dowody sugerują, że teakryna aktywuje podobne szlaki sygnałowe w komórkach jak kofeina, jednakże w porównaniu z nią nie powoduje powstawania tolerancji przy regularnym stosowaniu. Z tego powodu teakryna jest poważnie rozważana przez naukowców jako realna alternatywa dla kofeiny.
GDZIE WYSTĘPUJE TEAKRYNA?
Największe ilości teakryny naturalnie występują w indyjskiej odmianie wiecznie zielonego krzewu Camellia assamica, z którego wytwarzana jest herbata assamska, inaczej powszechnie nazywana herbatą indyjską lub herbatą Kucha. Mniejsze stężenie teakryny stwierdzono w niektórych gatunkach kawy (Coffea L.), owocach dziko rosnącego kakaowca cupuacu (Theobroma grandiflorum), herbacie chińskiej (Camellia sinensis) oraz ostrokrzewie Yaupon (Ilex vomitoria). Zawartość teakryny w delikatnych pędach herbaty Kucha z dwoma liśćmi i pączkiem wynosi 1,3–3,4% w suchej masie. Sugeruje się, że szczególnie wysoka zawartość teakryny w herbacie indyjskiej (Camellia assamica) wynika z tego, iż jest ona syntetyzowana w tej roślinie z kofeiny i nie ulega dalszym przemianom do liberyny, co powoduje jej akumulację. W liściach rośliny Camellia sinensis, która jest zwykle używana do produkcji zielonej lub czarnej herbaty, nie wykryto teakryny wcale lub wykryto ją tylko w niewielkiej ilości. Brakuje obecnie informacji na temat innych naturalnych źródeł teakryny.
WŁAŚCIWOŚCI TEAKRYNY
Teakryna działa jako antagonista receptorów adenozynowych, dzięki czemu wykazuje korzystny wpływ na samopoczucie i poziom energii. Wskazuje się, że teakryna może być skuteczna w opóźnianiu zmęczenia zarówno fizycznego, jak i poznawczego. Ostatnie doniesienia naukowe sugerują, że teakryna wykazuje właściwości przeciwdepresyjne poprzez zwiększanie neurogenezy hipokampa, czyli powstawanie nowych komórek mózgowych potrzebnych do prawidłowej reakcji na stres. Poza tym teakryna wydaje się być środkiem zwiększającym rozpuszczalność innych substancji w roztworze, który wykazuje pod tym względem dwukrotnie większą siłę działania niż kofeina. Teakryna wzbudziła w ostatnich latach duże zainteresowanie naukowców ze względu na szereg potencjalnych korzyści zdrowotnych, które obejmują m.in.:
· zmniejszenie stanu zapalnego,
· złagodzenie stresu oksydacyjnego (działanie antyoksydacyjne),
· zmniejszenie dolegliwości bólowych,
· działanie psychostymulujące bez potrzeby wcześniej adaptacji,
· nasilenie aktywności lokomotorycznej,
· redukcję zmęczenia,
· długotrwałe zwiększenie poziomu energii,
· poprawę nastroju,
· polepszenie zdolności poznawczych (w tym zwłaszcza skupienia i koncentracji),
· zwiększenie motywacji do wykonywania ćwiczeń fizycznych,
· wspomaganie pracy mózgu i jasności umysłu,
· działanie uspokajające i nasenne (w niskich dawkach),
· poprawę metabolizmu lipidów,
· zmniejszenie objawów depresji,
· hamowanie zdolności tworzenia przerzutów komórek raka piersi.
TEAKRYNA – MECHANIZM DZIAŁANIA
Teakryna jest alkaloidem purynowym, któremu przypisuje się różnorodne korzyści zdrowotne. Literatura fachowa donosi, iż teakryna zwiększa ekspresję genu SIRT3 (białka o aktywności enzymatycznej) i aktywuje szlak sygnałowy SIRT3/FOXO3/SOD2, co powoduje zwiększenie zdolności antyoksydacyjnych organizmu. Teakryna zwiększa ekspresję RNA i białka SMAD3, p-ERK i p-p38 oraz zmniejsza ekspresję NF-kB i IL-6, wykazując działanie przeciwzapalne. Dobrze wiadomo, że teakryna działa jako antagonista receptorów adenozynowych, odgrywając rolę w aktywacji lokomotorycznej i redukcji zmęczenia psychofizycznego. Teakryna reguluje metabolizm glukozy w mózgu, hamuje aktywność fosfodiesterazy oraz przywraca poziom 5-HTP i dopaminy w celu poprawy funkcji poznawczych. Poza tym teakryna przyjmowana w niskich dawkach może mieć silne właściwości uspokajające i nasenne, co wynika z jej oddziaływania na układ adenozynowy w mózgu. Teakryna poprawia metabolizm lipidów poprzez aktywację szlaku SIRT3/AMPK/ACC oraz obniżenie poziomu mRNA, białek syntazy kwasów tłuszczowych, translokazy kwasów tłuszczowych, desaturazy stearoilo-CoA (SCD), lipazy lipoproteinowej i karboksylazy acetylo-CoA. Wyniki badań in vitro sugerują, że teakryna może wykazywać działanie hamujące progresję raka piersi indukowaną przez TGF-β i przerzuty komórek raka piersi poprzez odwrócenie procesu przejścia nabłonkowo-mezenchymalnego (EMT), co z kolei prowadzi do obniżenia poziomu markerów mezenchymalnych i zwiększenia poziomu markerów nabłonkowych, a także osłabienia EMT indukowanego przez TGF-β oraz adhezji, migracji i inwazji komórek nowotworowych.
CZY TEAKRYNA JEST DOBRYM ZAMIENNIKIEM KOFEINY?
Teakryna jest coraz powszechniej stosowana przez osoby uprawiające sport jako suplement przedtreningowy, który ma na celu poprawę wydolności psychofizycznej organizmu. Zainteresowanie teakryną wśród sportowców stale rośnie, gdyż nie wszyscy dobrze tolerują kofeinę w wysokich dawkach. Teakryna wydaje się nie wywoływać skutków ubocznych charakterystycznych dla dużego spożycia kofeiny (powyżej 400 mg), do których zalicza się tachykardię (przyspieszenie akcji serca powyżej 100 uderzeń na minutę), nadmierne pobudzenie, drżenie mięśniowe, bóle głowy, niepokój oraz problemy ze snem. Wyniki dotychczasowych badań nad skutecznością zastosowania teakryny w sporcie wykazały jednak, że kilkutygodniowa suplementacja teakryną w dobowej dawce 275-300 mg nie daje żadnych wymiernych korzyści w zakresie poprawy wydolności fizycznej u osób regularnie uprawiających sport. Chociaż teakryna jest przedstawiana jako kandydat do zastąpienia kofeiny w celu uzyskania podobnych korzyści ergogenicznych, lecz bez wywoływania negatywnych skutków ubocznych, aktualne dowody naukowe nie potwierdzają, aby suplementacja teakryną przed treningiem przyczyniała się do polepszenia siły mięśniowej, zwinności, zdolności sprinterskich oraz wydolność tlenowej i beztlenowej. Wyniki kilku badań wykazały natomiast, że teakryna może być skuteczna w poprawie koncentracji uwagi i ogólnej dyspozycji psychicznej, w tym może ona zwiększać motywację do wykonywania ćwiczeń fizycznych. Ostatnie odkrycia naukowe pokazały, że połączenie 150 mg kofeiny, 100 mg metyloliberyny i 50 mg teakryny przyczyniło się do poprawy czujności podczas wykonywania zadań wymagających uwagi i precyzji w grupie żołnierzy zawodowych. Jednak do realnego zastosowania teakryny w sporcie jest jeszcze długa droga, gdyż mechanizm leżący u podstaw fizjologicznych działań teakryny wymaga dalszych badań.
DAWKOWANIE TEAKRYNY
Najczęściej stosowana dawka teakryny w dotychczasowych badaniach mieściła się w zakresie od 50 do 300 mg na dobę. W celu polepszenia wchłaniania teakryny, zaleca się przyjmować ją na pusty żołądek. Jeżeli teakryna stosowana jest głównie po to, aby poprawić wydolność psychofizyczną podczas treningu, najlepiej spożywać ją na 30–45 minut przed rozpoczęciem ćwiczeń fizycznych. Teakrynę można łączyć z kofeiną, teobrominą (ekstraktem z nasion kakaowca) i metyloliberyną, aby zwiększyć poziom energii. Stwierdzono, że jednoczesne podawanie teakryny i kofeiny może zwiększać maksymalne stężenie w osoczu i pole powierzchni pod krzywą teakryny bez zmiany okresu jej półtrwania we krwi, w porównaniu do samodzielnej suplementacji teakryną. Warto dodać, że okres półtrwania teakryny we krwi wynosi 2 godziny.
CZY TEAKRYNA JEST BEZPIECZNA DLA ZDROWIA CZŁOWIEKA?
Teakryna jest bezpieczna dla zdrowia i dobrze tolerowana przez zdrowe osoby dorosłe. Przeprowadzone badania naukowe wykazały, że suplementacja teakryną w dobowej dawce wynoszącej maksymalnie 300 mg przez 8 tygodni jest bezpieczna dla zdrowych dorosłych kobiet i mężczyzn. Suplementacja teakryną nie wpływa istotnie na skład ciała ani wartości parametrów biochemicznych krwi, za wyjątkiem stężenia cholesterolu całkowitego i frakcji LDL (tzw. „złego” cholesterolu), których poziom uległ obniżeniu. Co ważne nie zaobserwowano, aby regularne stosowanie teakryny osłabiało jej działanie na organizm człowieka. Oznacza to, że teakryna prawdopodobnie nie powoduje powstawania tolerancji. Jednak z uwagi na to, iż teakryna jest nowym związkiem na rynku suplementów diety, należy zachować ostrożność podczas jej stosowania, a już zwłaszcza długotrwałego. Jeżeli wystąpią jakiekolwiek niepożądane skutki uboczne wynikające z przyjmowania teakryny należy natychmiast przerwać suplementację i skonsultować się z lekarzem. Teakryny nie powinny stosować kobiety ciężarne i karmiące piersią ze względu na brak danych dotyczących bezpieczeństwa. Badania na zwierzętach wykazały, że średnia dawka śmiertelna (LD50) dla doustnego spożycia teakryny w przypadku myszy wynosi 810,6 mg na kg masy ciała. Warto również nadmienić o tym, że teakryna bywa czasem mylona z teaniną oraz teaflawiną, które także należą do ważnych składników bioaktywnych zawartych w herbacie.
Piśmiennictwo:
1. Taylor L, Mumford P, Roberts M, et al.: Safety of TeaCrine®, a non-habituating, naturally-occurring purine alkaloid over eight weeks of continuous use. J Int Soc Sports Nutr. 2016 Jan 13;13:2.
2. Ko JH, Yang MH, Baek SH, et al.: Theacrine attenuates epithelial mesenchymal transition in human breast cancer MDA-MB-231 cells. Phytother Res. 2019 Jul;33(7):1934-1942.
3. Bello ML, Walker AJ, McFadden BA, et al.: The effects of TeaCrine® and caffeine on endurance and cognitive performance during a simulated match in high-level soccer players. J Int Soc Sports Nutr. 2019 Apr 18;16(1):20.
4. Cesareo KR, Mason JR, Saracino PG, et al.: The effects of a caffeine-like supplement, TeaCrine®, on muscular strength, endurance and power performance in resistance-trained men. J Int Soc Sports Nutr. 2019 Oct 28;16(1):47.
5. Sheng YY, Xiang J, Wang ZS, et al.: Theacrine From Camellia kucha and Its Health Beneficial Effects. Front Nutr. 2020 Dec 17;7:596823.
6. Ouyang SH, Zhai YJ, Wu YP, et al.: Theacrine, a Potent Antidepressant Purine Alkaloid from a Special Chinese Tea, Promotes Adult Hippocampal Neurogenesis in Stressed Mice. J Agric Food Chem. 2021 Jun 30;69(25):7016-7027.
7. Cintineo HP, Bello ML, Chandler AJ, et al.: Effects of caffeine, methylliberine, and theacrine on vigilance, marksmanship, and hemodynamic responses in tactical personnel: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. J Int Soc Sports Nutr. 2022 Aug 18;19(1):543-564.
8. Cerqueira HSC, Filho HT, Corrêa Junior M, et al.: Effects of Theacrine as a Pre-Workout Supplement. Int J Environ Res Public Health. 2022 Oct 28;19(21):14037.
9. Cintineo HP, Bello ML, Chandler AJ, et al.: Effects of caffeine, methylliberine, and theacrine on vigilance, marksmanship, and hemodynamic responses in tactical personnel: a double-blind, randomized, placebo-controlled trial. J Int Soc Sports Nutr. 2022 Aug 18;19(1):543-564.
10. Smith-Ryan AE, Cabre HE, Moore SR.: Active Women Across the Lifespan: Nutritional Ingredients to Support Health and Wellness. Sports Med. 2022 Dec;52(Suppl 1):101-117.
